- απόδειπνο
- Η προτελευταία από τις επτά καθημερινές προσευχές που έλεγαν οι πρώτοι χριστιανοί. Στην αρχή, περιλάμβανε μόνο ορισμένους ψαλμούς από την Αγία Γραφή, αργότερα όμως (γύρω στον 4ο αι.) συμπληρώθηκε και με άλλες ευχές και ύμνους λανβάνοντας τη μορφή ακολουθίας που τελούσαν στις εκκλησίες και τα μοναστήρια. Λεγόταν αμέσως μετά το δείπνο, ενώ στις μεγάλες μονές επικράτησε αργότερα να λέγεται μετά τον εσπερινό, από όλους τους μοναχούς μαζί μπροστά στον νάρθηκα. Το α. είχε την έννοια ευχαριστίας υπέρ της νύχτας που έφερνε την ξεκούραση από τους κόπους της ημέρας, αλλά και την υπόμνηση του θανάτου. Στην αρχή, τα διάφορα αναγνώσματα και οι ευχές που διαβάζονταν δεν ήταν συγκεκριμένα, αλλά διέφεραν από εκκλησία σε εκκλησία. Με την πάροδο του χρόνου, το α. πήρε ενιαία μορφή και, σύμφωνα με τον Συμεών Θεσσαλονίκης (15ος αι.), χωρίστηκε στο ασματικόν,στο μικρόν και στο μέγα α. Το πρώτο καταργήθηκε από τον 15o αι., ενώ τα άλλα δύο ψάλλονται ακόμα και σήμερα. Το μικρόν λέγεται κάθε βράδυ, σε όλη τη διάρκεια του χρόνου, καθώς και τις Παρασκευές, τα Σάββατα και τις Κυριακές της Μεγάλης Σαρακοστής, την παραμονή του Μεγάλου Κανόνος και τη Μεγάλη Τετάρτη, ενώ το μέγα λέγεται τις υπόλοιπες ημέρες της Μεγάλης Σαρακοστής.
* * *το κ. -πνος, ο (AM ἀπόδειπνον, Μ κ. -δείπνιον)η ακολουθία που ψάλλεται μετά το δείπνομσν.- νεοελλ.ο χρόνος μετά το δείπνο.
Dictionary of Greek. 2013.